14 03 2017

WPŁYW WIEKU OJCA NA WYNIKI POTOMSTWA


Pierwszy tegoroczny numer kwartalnika „European Trainer” zawiera szereg interesujących artykułów

Kategoria: Wyścigi i hodowla
Napisał: folbluty
Pierwszy tegoroczny numer (56) kwartalnika „European Trainer” (www.trainermagazine.com) zawiera szereg interesujących artykułów. Jeden z nich omawia zagadnienie wpływu wieku ojca na wyniki wyścigowe potomstwa. Autorka – Alison Brassil z Uniwersytetu Limerick przypomina, że dotychczasowe doniesienia naukowe wskazują na zaawansowany wiek klaczy-matki, który może wpływać negatywnie na rezultaty przychówku. Dokładniej rzecz ujmując, ów spadek dzielności obserwowano u potomstwa klaczy starszych niż 9-letnie, a częściowo także począwszy od piątego źrebięcia danej matki. 
Autorka postanowiła zbadać to zagadnienie, ale od strony reproduktorów. Zadała pytanie - jak z wiekiem ogiera zmienia się procent jego dobrego potomstwa? Analizie poddała 26650 koni po 20 reproduktorach biegające w sezonach 1985-2010, czyli w ciągu 25 lat. Aby można było uwzględnić wyniki całości przychówku danego reproduktora w owej 20 znalazły się wyłącznie te ogiery, które zakończyły już karierę stadną. A ta musiała trwać około 15 lat, by można było ocenić torowe wyniki potomstwa w wieku 2-5 lat i ocenić przychówek po ojcach zaawansowanych wiekowo. Aby próba była reprezentatywna do analizy wybrano reproduktory (włączone do stada w latach 1985-97), które cieszyły się zainteresowaniem hodowców i dawały liczny przychówek. Jedenaście z nich to ogiery stacjonujące w USA, a dziewięć w Europie (Anglia i Irlandia).
Ponieważ sukces hodowlany mierzony jest zwykle liczbą (albo procentem) zwycięstw (albo zwycięzców) Black-type, w tym gonitw Listed i wyścigów Grupowych (1-3), dlatego ważnym było analizowanie reproduktorów z czołówki, co dało możliwość wykorzystania powyższych mierników dzielności wyścigowej, a dodatkowo pozwoliło wyeliminować (lub zdecydowanie zmniejszyć) wpływ słabych matek na wyniki potomstwa. Ponadto wysokie ceny stanówki są zwykle związane z lepszą jakością matek stanowionych takimi ogierami.
Aby analiza uwzględniała jakość reproduktorów, podzielono je na trzy grupy, w zależności od ceny stanówki (ustalanej corocznie na podstawie danych z bazy Racing Post i przeliczanej na euro). W pierwszej znalazło się 7 ogierów kryjących poniżej 30000 €, w drugiej 6 ogierów poniżej 85000 €, a w trzeciej 7 ogierów poniżej 125000 €.
Wyniki wyścigowe potomstwa zebrano na podstawie amerykańskiej bazy danych Equineline, uwzględniającej wszystkie konie pochodzące po danym ogierze (bez względu na kraj, w którym biegały) i automatycznie przeliczającej sumy wygranych na dolary.
Potomstwo ogierów w ocenie uzyskiwanych wyników na torze zostało podzielone na 4 grupy: ojcowie w wieku (rok stanowienia) 4-9 lat, 10-15, 16-21 oraz 22-27 lat.
Ogólnie, średni rocznik źrebiąt po ogierach w wieku 4-9 lat liczył 62 konie i był najmniejszy. Liczba potomstwa w roku rosła dla ogierów w wieku 10-15 do 83 (średnio) i utrzymywała zbliżony poziom dla ogierów w wieku 16-21 oraz 22-27. Tylko reproduktory stanowiące w przedziale cenowym 85.000-125.000 € miały mniej liczne stawki (średnio 33 źrebięta) w wieku 22-27 lat niż w wieku 4-9 lat.
Procent koni, które wyszły do startu był duży niezależnie od ceny stanówki i bez względu na wiek reproduktora utrzymywał się na stałym, wysokim poziomie (80%). Wiek ogiera nie miał też wpływu na rozkład płci potomstwa (klaczki – ogierki).
Ceny stanówki w przedziale 30.000-85.000 € rosły po wieku 4-9 lat i utrzymywały się na znacząco podobnym poziomie począwszy od 10 lat aż do wieku 27 lat. Dla środkowej grupy cen (85.000-125.000 €) koszt stanówki rósł w wieku 4-9 lat, osiągając szczyt w przedziale 16-21 lat, by następnie spadać w wieku powyżej 22 lat – jakkolwiek nigdy nie spadł poniżej ceny pierwszej stanówki w wieku 4-9 lat. W najkosztowniejszym przedziale (125.000 € plus) średnia cena stanówki wzrastała począwszy od 4-9 aż do 10-15 lat. Po 16 roku życia utrzymywała się na wysokim poziomie aż do wieku 27 lat.
Procent potomstwa plasującego się (miejsca 2-3) w Listed  dla ogierów w wieku 4-9 lat wyniósł 10,8% i spadał do 7,8% dla wieku powyżej 16 roku życia oraz 4,5% dla wieku powyżej 22 roku życia. Procent potomstwa plasującego się w Listed  dla ogierów w wieku 4-9 lat był 2,5 razy wyższy niż dla wszystkich badanych ogierów. Reproduktory w tym wieku były najbardziej skuteczne w porównaniu z innymi grupami wiekowymi.
Procent zwycięzców wyniósł 7,5% i z wiekiem spadał: 5,6% (powyżej 10 lat), 4,8% (powyżej 16 lat), 1,8% (powyżej 22 lat). Aż czterokrotnie częściej ogiery w wieku 4-9 lat dawały zwycięzcę Listed niż ogiery w wieku 22 plus.
Młodsze reproduktory (4-9 lat) okazały się najskuteczniejsze pod względem potomstwa plasującego się w gonitwach Grupowych (1-3) – 9,9%. Wskaźnik ten spadał o blisko połowę (5,8%) po 16 roku życia (16 plus) i o kolejną połowę (do 2,4%) w przypadku ogierów 22 plus.
Wraz z wiekiem spadał też procent zwycięzców grupowych w przypadku wszystkich badanych ogierów. W wieku 4-9 lat wyniósł 6,4%, 10 plus – 4,9%, 16 plus – 3,6%. Aż pięciokrotnie lepsze były ogiery w wieku 4-9 lat (6,4%) od reproduktorów w wieku 22 plus – 1,4%.
Analiza przychówku reproduktorów w każdej z trzech kategorii ceny stanówki pokazała, że we wszystkich przypadkach ogiery miały wyraźnie mniejszy procent zwycięzców gonitw grupowych w wieku powyżej 16 lat i ponownie mniejszy w wieku powyżej 22 lat. Nawet najdroższa kategoria miała pięciokrotnie słabszy ten wskaźnik w wieku 22 plus – 1,9% niż w wieku 4-9 lat – 8,3%. Spadek w tej kategorii następował, mimo że cena stanówki, liczba potomstwa i procent koni, które biegały, utrzymywały się na stałym, niezmiennym poziomie. A ponieważ wysoka opłata za stanówkę jest związana z wyższą jakością krytych klaczy, to można założyć, że mimo zaawansowania w wiek reproduktory te wciąż kryły wartościowe matki.
Okazało się również, że w najniższym przedziale stanówkowym (30-85 tysięcy euro) ogiery w wieku 4-9 lat dały 6,5 razy więcej triumfatorów wyścigów Grupy 3 – 3,9% niż w wieku 22 plus – tylko 0,6%. Z kolei w przedziale 85-125 tysięcy euro reproduktory w wieku 4-9 lat były czterokrotnie lepsze (3,7%) w produkcji zdobywców Grupy 3 niż w wieku 22 plus – jedynie 0,9%. Nawet najdroższe reproduktory odnotowały znaczący spadek liczby zwycięzców Grupy 3 po 10 roku życia (4%) i były 5,5 razy skuteczniejsze w wieku 4-9 lat (5,5%) niż w wieku 22 plus – 1%.
W przypadku zwycięzców Grupy 2 dwie „tańsze” grupy reproduktorów notowały stały i niski procent przez całą karierę hodowlaną. „Najdroższe” natomiast najwięcej zwycięzców Grupy 2 dały w wieku 4-9 lat (3,7%) oraz 10-15 lat (3,1%). Po ukończeniu 16 roku życia okazały się dwukrotnie mniej skuteczne (1,8%), a po ukończeniu 22 roku życia aż pięciokrotnie (0,8%), mimo że cena stanówki nie spadała.
Analiza zwycięzców gonitw Grupy 1 pokazała, że „najtańsze” reproduktory wraz z wiekiem nie notowały tu znaczących różnic przez całą karierę hodowlaną. W środkowym przedziale cenowym ogiery 4-9 letnie były trzykrotnie lepsze w wieku 4-9 lat (2%) niż po 16 roku życia (0,7%) i dwudziestokrotnie lepsze niż po 22 roku (0,1%). Nawet w najdroższej kategorii reproduktory okazały się znacząco słabsze po 16 roku życia (1,9%) i dwudziestopięciokrotnie grosze po 22 roku życia (0,1%) niż w wieku 4-9 lat (3,2%). Spadek ten odnotowano mimo utrzymania poziomu ceny stanówki, liczebności rocznika i procentu koni biegających u ogierów w wieku 16 plus oraz 22 plus.
Konie wybitne oraz wielokrotni zdobywcy Grupy 1 zwykle są przychówkiem najdroższych reproduktorów. Kiedy sprawdzono procent wielokrotnych zwycięzców wyścigów najwyższej kategorii, okazało się że dla ogierów w wieku 4-9 lat wyniósł on 1,3%  i spadł do zera dla ogierów w wieku 22 plus.
Średnia suma wygranych potomstwa była najwyższa dla ogierów w wieku 4-9 lat (87.251 USD) i 10-15 lat (74.567 USD). Po 16 roku życia reproduktora spadła do 58.549 USD, a po 22 roku do 32.166 USD – była zatem 3 razy mniejsza niż w przypadku ogierów w wieku 4-15 lat. We wszystkich przedziałach cenowych suma wygranych potomstwa była trzykrotnie mniejsza dla reproduktorów 22 plus niż dla wieku 4-9 lat.  Spadek ten odnotowano mimo utrzymania poziomu ceny stanówki, liczebności rocznika, procentu koni biegających oraz prawdopodobnie także jakości stanowionych klaczy ogierami z najdroższego przedziału cenowego: dla kategorii 4-9 lat wskaźnik ten wyniósł 113.623 USD, dla 16 lat – 75.672 USD, a dla 22 plus – 34.860 USD.
Pierwsze tego typu badania potwierdziły wpływ wieku ojca na wyniki wyścigowe potomstwa. Najbardziej wyraźny spadek „jakości” odnotowano dla reproduktorów w wieku 16-21 lat i ponownie w wieku 22 plus. Obie grupy wiekowe okazały się statystycznie istotnie gorsze niż grupa 4-9 latków.
Wprawdzie autorka podkreśla, że mechanizm działania zaawansowania wiekowego ojca na rezultaty jego potomstwa nie jest wyjaśniony, ale stanowi interesujące pole do dalszych badań. Otrzymane wnioski sugerują, że hodowcy mogą jednak skorzystać, używając młodych reproduktorów.
 
Na zdjęciu: Jaguar (Parole Board - Jasna po Negresco) hodowli SK Moszna wygrywa w 1983 roku w Lipsku Preis der Zentralstelle fur Pferdezucht beim Ministerium fur Land-, Forst- Und Nahrungsguterwirtschaft. Fot. Siegfried G. Müller